In onze drukke en veeleisende wereld word je vaak aangemoedigd om “ja” te zeggen en aan de verwachtingen van anderen te voldoen. Terwijl de kunst van “nee” zeggen ontzettend waardevol is. Waarom is nee zeggen zo belangrijk en wat maakt het tot zo’n krachtig schild om jouw persoonlijke grenzen te beschermen?

De kracht van nee zeggen

Nee zeggen is niet zomaar een weigering; het is een bewuste keuze en een actieve daad van het stellen van jouw grenzen. Dit korte, maar krachtige woord is belangrijk om verschillende redenen:

1. Bescherm jouw persoonlijke grenzen

Ja zeggen tegen alles en iedereen kan misschien het makkelijkste lijken. Helaas leidt het regelmatig tot een situatie waarin het ‘teveel’ voor je voelt. Je verliest grip op jouw tijd. Door nee te zeggen, creëer je een beschermend schild rondom jouw grenzen. Het stelt jou in staat om controle te houden over wat je wel en niet wil toelaten.

2. Bewuste keuze

Nee kunnen zeggen betekent dat jij in staat bent om een bewuste keuze te maken om jouw behoeften en prioriteiten voorrang te geven. Het zorgt dat je selectiever omgaat met de ‘verplichtingen’ die je op je af ziet komen. ‘Verplichtingen’ zet ik tussen aanhalingstekens, want zijn ze wel zo verplicht en wie verplicht jou eigenlijk?

3. Zorg voor zelf

Het is zo’n cliché zinnetje dat je vaak in trainingen tegenkomt: “Ja zeggen tegen anderen betekent dat je nee zegt tegen jezelf”. Tja, er zit toevallig wel een grote kern van waarheid in. Als je maar lang genoeg overal ja tegen zegt, raak je vanzelf uitgeput, want je doet vooral alles voor een ander en niet voor jezelf. Overigens, natuurlijk kan iemand iets van je vragen dat in lijn ligt met wat jij graag wilt. Ik bedoel hier het teveel voor een ander willen doen. Het vermogen om nee te zeggen betekent dat je ja zegt tegen wat echt belangrijk is voor jou.

4. Hou jezelf in balans

Balans is essentieel voor je gezondheid, je rust, energie, vertrouwen en plezier in het leven. Het klinkt een beetje abstract misschien, maar ik heb er nog geen beter woord voor kunnen vinden. Nee zeggen helpt je om jouw balans te behouden door ervoor te zorgen dat je niet overladen wordt met verplichtingen en verantwoordelijkheden. En die verantwoordelijkheden, horen die wel echt bij jou? Vooral in werksituaties zie ik regelmatig dat iemand door een collega ergens voor wordt gevraagd (“Zou jij eens willen meekijken?”) om vervolgens de hele verantwoordelijkheid in de schoenen geschoven te krijgen. Dan moet je wel sterk in je schoenen staan en weer terug kunnen geven.

De uitdagingen van je grenzen bewaken

“Maar nee zeggen is zo ontzettend moeilijk”, hoor ik regelmatig. Dat klopt. En dat heeft alles te maken met wat jij ook belangrijk vindt. Een intern dilemma dat veel mensen herkennen. Bijvoorbeeld je wilt graag zorgen voor anderen. Als anderen dan iets van jou vragen, stem je nogal snel in. Want je doet graag iets voor een ander. Logisch toch? Collega’s op je werk die je vragen voor een extra dienst, bijvoorbeeld, of je kinderen die graag willen dat je ze door de regen wegbrengt naar de voetbal. Naast dat je het graag doet, voel je je ook verantwoordelijk naar hen toe.

En je wilt hen niet teleurstellen, toch? Dat is een tweede reden waarom je grens bewaken zo lastig kan zijn. Je wilt liever anderen niet teleurstellen. Daar zit voor veel mensen achter dat je graag aardig gevonden wilt worden. En dat is helemaal niet zo gek voor ons als sociale kuddedieren. Dus als jij dat ook merkt, helemaal prima, dan ben je heel normaal. En dus doe je wel makkelijk wat anderen volgens jou verwachten. Naar dat etentje met oude vrienden gaan op vrijdagavond, terwijl je eigenlijk helemaal uitgeput bent van de hele week werken, maar je liever niet de teleurgestelde appberichtjes krijgt als je niet zou gaan. Of dat ze het er met elkaar over hebben waarom je er niet bent, ook niet leuk toch?

Dit zijn allemaal ontzettend herkenbare situaties. Het is heel normaal dat je nee zeggen als lastig ervaart. Terwijl, wanneer je je grenzen niet goed genoeg stelt en bewaakt, levert dit stressvolle situaties op. Je verliest immers grip op hoe jij je tijd en aandacht het beste wilt besteden. En wanneer dit regelmatig voor komt, put dat je steeds meer een beetje uit. De gevoelens van stress blijven je steeds meer achtervolgen. En dat ga je merken, zowel aan je fysieke gezondheid als hoe je je mentaal voelt. Wat ik gelukkig ook weet, is dat het steeds makkelijker wordt als je er wel mee aan de slag gaat en het vaker gaat zeggen.

Oefenen met nee zeggen in 5 kleine stappen

Nee zeggen en daarmee het bewaken van jouw grenzen iets dat je kunt leren en ontwikkelen. Je kunt in een aantal kleine stappen oefenen om jezelf weerbaarder te maken tegen verplichtingen en verwachtingen:

1. Het begint allemaal met bewustwording. Neem de tijd om je eigen behoeften, prioriteiten en grenzen te leren kennen. Ga er eens goed voor zitten om te bedenken wat echt belangrijk is voor jou.
2. Zelfzorg is enorm belangrijk. En daar begint het nee zeggen al. Gedeeltelijk is dat namelijk niet eens het woord uitspreken naar een ander, maar keuzes maken die goed voor jezelf zijn. Zoals nemen van voldoende rust en tijd voor ontspanning. Lukt het jou bijvoorbeeld om echt op tijd naar bed te gaan als je je dat hebt voorgenomen of als je voelt dat je moe bent? Dat is een vorm van nee zeggen tegen verleiding om gezelliger langer op te blijven.
3. Begin te oefenen met kleine stappen. Oefen bijvoorbeeld met nee zeggen wanneer iemand iets heel simpels vraagt. Het oefenen gaat namelijk niet alleen over dat woord uitspreken. Dat kun je vast. Het gaat ook over het kunnen incasseren van de reactie van een ander. En dat is makkelijker als je een verzoek afslaat dat niet heel belangrijk is. Oefenen op iemand die dicht bij je staat, zoals je partner of goede vriendin is ook vaak het makkelijkste. Je mag ook op mij als coach oefenen natuurlijk!
4. Wanneer je nee zegt, doe dit dan op een respectvolle en een duidelijke manier. Dus netjes en vriendelijk. En echt duidelijk. Geen “misschien”, maar “nee”. Een waardevolle tip is om kort uit te leggen waarom en meteen een alternatief te bieden. “Nee, zondag een etentje komt niet uit. Woensdag kan ik wel”, bijvoorbeeld.

Merk je dat je je een beetje schuldig voelt wanneer je nee zegt? Ook dat is heel normaal, vooral als je gewend bent veel ja te zeggen. Herinner jezelf eraan dat jouw grenzen bewaken belangrijk is en dat je niet verantwoordelijk bent voor het voldoen aan de verwachtingen van anderen. En kun je wat hulp gebruiken bij het verder ontwikkelen hierin, je weet me te vinden!